Geotermia w regionie

* Logo słupskiej geotermii.

Na obszarze powiatu słupskiego znajduje się 15 odwiertów o głębokości powyżej 600 metrów. Najgłębszy z nich – SŁUPSK IG-1 miał charakter badawczy i powstał w 1974 r. (PIG, Warszawa). Położony jest w miejscowości Bzowo – gmina Kobylnica i ma głębokość 5.120 m. Według zachowanych dokumentów na głębokości przekraczającej 3.000 m p.p.t. temperatura górotworu wynosi około 100°C i rośnie wraz z głębokością.

* Przybliżone miejsce położenia odwiertu Słupsk IG-1 zlokalizowanego w miejscowości Bzów w Gminie Kobylnica o głębokości 5.120 m z 1974 r.

Rada Miejska w Słupsku w dn. 30 grudnia 2015 przyjęła uchwałą nr XX/212/15 Program ochrony środowiska Miasta Słupska na lata 2016-2020 z perspektywą na lata 2021-2024. W Programie tym zasobom geotermalnym, na których położony jest Słupsk poświęcono jedynie 2 akapity i 2 mapki. Z opracowania tego czytamy, iż:

Miasto Słupsk położone jest na terenie przybałtyckiego okręgu geotermalnego. Region ten jest korzystny pod względem wykorzystania wód geotermalnych. Według J. Sokołowskiego temperatura wód na głębokości 3 km p.p.t. w okręgu tym wynosi 65 st. C, na głębokości 5 km – 105 st. C oraz na głębokości 7 km - 145 C.

Głównym czynnikiem determinującym wykorzystanie wód termalnych jest ich temperatura. Ogólnie przyjmuje się, że przy temperaturze na wypływie powyżej (120 – 150 st. C) opłacalna jest produkcja energii elektrycznej.
W przypadku niższych temperatur wody geotermalne wykorzystuje się do celów bezpośrednich: klimatyzacja, ciepłownictwo, ogrzewanie szklarni, balneologia, rekreacja, wytwarzanie ciepłej wody użytkowej oraz do hodowli ryb.

* załącznik nr 1 – Program ochrony środowiska Miasta Słupska na lata 2016-2020 z perspektywą na lata 2021-2024.

Zdaniem członków Stowarzyszenia zasoby geotermalne powiatu słupskiego mogłyby być zbawiennym remedium na funkcjonowanie parku wodnego „Trzy Fale”, do którego miasto Słupsk będzie musiało corocznie dokładać nawet do 2 mln zł. Działka, na której znajduje się park wodny z uwagi na swoją powierzchnię, bez problemu zmieściłaby na swoim terenie instalacje służące do wydobycia wód geotermalnych z głębi ziemi. Wykorzystanie wód termalnych w parku spowodowałoby znaczące obniżenie kosztów eksploatacyjnych jego funkcjonowania, a wydobywana woda miałaby charakter leczniczy, dzięki czemu Słupsk stałby się centrum wodolecznictwa (Spa) na całym Pomorzu.

Dzięki wykorzystaniu zasobów geotermalnych klienci „Trzech Fal” mieliby do wyboru: baseny z wodą termalną i kąpiele lecznicze pomagające w leczeniu:

schorzeń reumatoidalnych (zwyrodnień stawów);
schorzeń ortopedyczno-urazowych i stanów po zabiegach operacyjnych narządu ruchu;
chorób skóry;
schorzeń laryngologicznych (nosa, ucha, gardła i krtani).

Wykorzystanie zasobów geotermalnych w sieci ciepłowniczej Słupska spowodowałoby spadek rachunków za ogrzewanie domostw, budynków użyteczności publicznej i firm o blisko połowę. Właściciel miejskiej sieci ciepłowniczej – belgijska ENGIE EC Słupsk Sp. z o.o. jak sama informuje na swojej stronie internetowej do ogrzewania miasta wykorzystuje miał węglowy (99,9%), a do atmosfery rocznie emituje: pył – 78 ton, dwutlenek siarki – 308 ton, dwutlenek azotu – 156 ton i dwutlenek węgla – 109 tys. ton. W wyniku spalania miału węglowego Spółka wytworzyła – 7,8 tys. ton odpadu w postaci mieszanki popiołowo-żużlowej. Procentowy udział ciepła wytworzonego z odnawialnych źródeł energii w roku 2016 wyniósł 0%.

Wykorzystanie zasobów geotermalnych znajdujących się pod Słupskiem do ogrzewania miasta ograniczyłoby emisję szkodliwych związków do atmosfery niemalże do 0%.

* Dane ze strony: http://www.ecslupsk.pl/o-firmie-struktura-paliw.php

Odwierty geologiczne znajdujące się na terenie powiatu słupskiego, które mogą być wykorzystane do celów eksploatacji zasobów geotermalnych:

Nr CBDG	Nazwa	Głębokość	Wysokość [m] n.p.m.	Cel wiercenia	Stratygrafia na dnie	Rok wiercenia
30048	LĘBORK IG-1 (Czerwieniec –Gmina Potęgowo)	3.310	15	badawczy	lanwirn	1961
3212475	LĘBORK S-1 (Warcimino - Gmina Potęgowo)	3.590	-	badawczy	kambr	2011
29979	ŁEBA (Smołdziński Las)	1.273,40	3	badawczy	sylur górny	1936
30040	ŁEBA GEO 2 (Wykosowo- Gmina Główczyce)	915	25	złożowy	pridoli	1961
28700	ŁEBA GEO 4 (Smołdzino)	743,5	3,7	złożowy	pridoli	1962
28717	ŁEBA GEO 5 (Smołdziński Las)	723,5	6,2	złożowy	ludford	1961
28699	ŁEBA GEO 6 (Żelazo - Gmina Smołdzino)	799	40	badawczy	ludford	1961
28701	ŁEBA GEO 7 (Smołdziński Las)	701,3	3	złożowy	pridoli	1962
29075	SŁUPSK IG-1 (Bzów - Gmina Kobylnica)	5.120	42	badawczy	paleoproterozoik	1974
28775	SMOŁDZINO 1	3.430	3	badawczy	paleoproterozoik	1971
28778	USTKA	612	12	badawczy	trias dolny	-
28788	USTKA	600,4	12	badawczy	trias dolny	1938
122719	USTKA IGH-1 (solanki, hotel Grand Lubicz)	730	9	hydrogeologiczny	pridoli	1979
3212441	WARBLINO 1H (Gmina Główczyce)	3.222	50,3	złożowy	kambr	2011
3211539	WYTOWNO S-1 (Niestkowo - Gmina Ustka)	3.580	20	badawczy	kambr środkowy	2011

* Dane za: http://otworywiertnicze.pgi.gov.pl/

Uzdrowiskowe wykorzystanie zasobów geotermalnych

Prekursorem w naszym regionie wydobycia zasobów geotermalnych jest Uzdrowisko Ustka sp. z o.o. Spółka rozpoczęła eksploatację wody leczniczej z ujęcia o głębokości 730 m będącego odwiertem hydrogeologicznym oznaczonym jako IGH-1 wykonanym w 1979 r. przy ul. Wczasowej w Ustce. Odwiert w przeszłości miał służyć do celów uzdrowiskowych, jednakże nigdy nie rozpoczęto jego eksploatacji.

Po zakupie budynku w stanie surowym przez rodzinę de Lubicz–Szeliski i otwarciu luksusowego hotelu Grand Lubicz wraz z częścią leczniczą Medical przystąpiono do reaktywacji ujęcia, z którego woda ma charakter leczniczy. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego wydał świadectwo potwierdzające jej właściwości lecznicze–chlorkowo–sodowe i jodkowe.

Prace przed rozpoczęciem wydobycia wód solankowych kosztowały ok. miliona złotych.

Wydobywana woda ma temperaturę 20,5 stopnia Celsjusza. W wodzie znajdują się kationy, m.in. sodowy, magnezowy, wapniowy oraz aniony, m.in. chlorkowy i siarczanowy. Woda ma zastosowanie w kąpielach, a jej działanie m.in. zwiększa ukrwienie skóry i ogólną odporność organizmu.

*Dane z: http://www.gp24.pl/strefa–biznesu/wiadomosci/a/hotel–grand–lubicz–w–ustce–wykorzystuje–wody–solankowe,11783423/

Temperatura wód termalnych zlokalizowanych pod Słupskiem na głębokości 4.000-5.000 m pozwoliłaby na produkcję energii elektrycznej za pomocą dwóch odwiertów geotermalnych zlokalizowanych w odległości ok. 1 km od siebie.

W wodach geotermalnych o stosunkowo niskich temperaturach przy wykorzystaniu Cyklu Kalina możliwe byłoby stworzenie elektrowni binarnej (czynnikiem roboczym jest mieszanina amoniak-woda, odparowującą w temperaturze około 100°C). Praca elektrowni binarnej opartej na Cyklu Kalina oparta jest na 3 obiegach:

pobranie wody geotermalnej otworem produkcyjnym i skierowanie jej do parownika, w którym oddaje ciepło mieszaninie amoniak-woda, a następnie schłodzona zostaje zatłoczona do złoża geotermalnego;
skierowanie pary czynnika na turbinę i generator, gdzie odbywa się generacja prądu elektrycznego;
skroplenie par czynnika roboczego.

Niskotemperaturowe wytwarzanie energii elektrycznej może już konkurować z tradycyjnym modelem produkcji elektryczności. Podobne do polskich warunki geotermalne posiadają Niemcy, gdzie w zakładach w Unterchanching, Bruchsal, Landau, Neustadt – Glewe, Neuried wytwarza się energię elektryczną z niskotemperaturowych złóż.

Łączny koszt takich odwiertów wyniósłby ok. 30 mln zł. Przyjmując, iż wykonanie 2 odwiertów stanowi 60% kosztów, to cała inwestycja wyniosłaby ok. 50 mln zł. Biorąc pod uwagę rynkowe ceny ciepła i energii elektrycznej, to nakłady poniesione na elektrownię geotermalną zwróciłyby się w przeciągu 2 lat, a przy dofinansowaniu ze środków krajowych i unijnych, zwrot inwestycji uległby jeszcze skróceniu.

* Opracowano na podstawie: J. Zimny, M. Struś, P. Lech, S. Bielik, Wytwarzanie energii elektrycznej z zasobów geotermicznych Polski, Kraków-Wrocław 2014.

Zdjęcie domena publiczna/Wikimedia

Elektrownia Nesjavellir wykorzystuje energię geotermalną z zasobów wysokotemperaturowych i dostarcza 120 MW energii elektrycznej i 300 MW energii cieplnej w postaci gorącej wody (1800 l/s), zaspokajającej potrzeby mieszkańców stolicy Islandii Reykjaviku, a także okolicznych miejscowości.